Bir
bebek sahibi olmak, dünyada kadınlara verilmiş olan en güzel hediyedir.
Birçok zorluğuna ve verilen emeğin çok büyük olmasına rağmen,
hissedilen duygu çök özeldir. Bir anne adayı olarak dikkat edilmesi
gereken önemli kurallar vardır. Çünkü gebe bir kadının beslenmesi ile
anne karnındaki bebeğin sağlığı arasında önemli bir ilişki
bulunmaktadır. Anne karnındaki bebeğin bedensel ve zihinsel olarak
büyümesi ve gelişmesi annenin gebeliği süresince yeterli ve dengeli
beslenmesi ile mümkündür.
Sağlıklı bir bebek dünyaya getirmek
birçok faktörün etkisi altındadır. Yaş ve kalıtımsal faktörleri kontrol
edemeyiz, ancak gebelik süresince yeterli ve dengeli beslenerek,
gebeliği olumsuz etkilediğini bildiğimiz alkol, sigara, ilaç kullanımı
gibi faktörlerden kaçınarak sağlıklı bebekler dünyaya getirebiliriz. Bu
nedenle, bebeğin ve annenin sağlıklı olmasının temel ilkesi; yeterli ve
dengeli beslenmedir. Gebelik süresince annenin yetersiz ve dengesiz
beslenmesi ile bebekte bazı sorunlar oluşabilir:
Zamanından önce, erken doğum (prematüre)
Düşük doğum ağırlıklı bebek (doğum ağırlığı 2500g'ın altında olanlar)
Bedensel ve zihinsel gelişimi yetersiz bebek doğumları
Ölü doğumlar gibi
Gebelikte anne;
Kendi enerji ve besin öğeleri gereksinmelerini karşılamak,
Vücudundaki depolarını dengede tutmak,
Anne karnındaki bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamak,
Emzirmeye hazırlık için salgılanacak sütün içeriğini karşılamak için YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEK ZORUNDADIR......
Gebelikte anne adayı yetersiz ve dengesiz beslenirse ciddi sağlık sorunları ile karşılaşabilir.
Kansızlık (anemi)
Kemik dokusu bozuklukları (osteomalasia)
Gebelik zehirlenmesi (toksemi)
Ödem
Ağırlık kazanımının yetersiz olması ile birlikte bebek ve anne sağlığının bozulması
Anne ve bebek ölümleri
Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebek doğumları
Bebekte zihinsel ve fiziksel gelişim bozuklukları görülebilir.
Gebelikle birlikte vücutta birçok değişiklikler olur ve bunlara bağlı olarak da anne adayları bazı sorunlarla karşılaşabilir.
Gebelikte en çok mide-barsak rahatsızlıkları görülür. Gebelikteki
hormonal değişikliklere bağlı olarak görülen mide-barsak
rahatsızlıkları; sabah bulantıları, kabızlık, mide ekşimesi ve
şişkinliktir.
Bulantılar Daha çok gebeliğin
ilk üç ayında görülen bulantılar, özellikle östrojen düzeylerindeki
artış nedeni ile ortaya çıkmaktadır. Bazı gebeler için sabah bulantıları
geçici iken bazıları için bu durum sürekli olabilir. Gebe kadınlarda
ağırlık ve su/elektrolit kaybına (dehidratasyon) neden olabilecek
düzeyde ağır mide bulantısı/aşırı kusma görülebilir. Bulantılara engel
olmak için beslenmede yapılabilecek bazı ufak değişiklikler, anne
adaylarını rahatlatacaktır.
Gebe kadınların koku alma
duyuları çok hassas olduğu için, normal zamanda kötü olmayan kokular bu
dönemde rahatsız edici olabilir. Fazla baharatlı, kokusu yoğun
besinlerden ve yoğun kokulu ortamlardan bir süre uzak kalabilirsiniz.
Sabah
yataktan kalkmadan önce; kraker, sade kızarmış ekmek veya tahıldan
yapılan kuru besinleri (kahvaltılık tahıllar, mısır gevreği vb.)
tüketin. Bu yolla mide asit düzeyi azaltılabilir.
Midenizin boş
kalmasını engellemek için; gün boyunca azar azar ve sık aralıklarla
besin tüketmelisiniz. İçecekleri ise öğünler ile birlikte değil öğün
aralarında içiniz. Öğünlerinizi yavaş tüketiniz.
Sade makarna, kraker, patates, pirinç, meyve ve sebze gibi kolay sindirilebilir karbonhidratları tercih ediniz.
Kızartmalardan ve yağ içeriği yüksek besin tüketiminden kaçınınız.
Kabızlık Gebelikte
oluşan hormonal değişiklikler, barsak kaslarınızın gevşemesine ve
barsak hareketlerinizin yavaşlamasına neden olur. Bu durum, kabızlığın
oluşması ile sonuçlanabilir.
Sebze, meyve, tam tahıl
ürünleri, kurubaklagiller gibi posa içeriği yüksek besinleri tüketiniz.
Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve, kepekli ekmek, tam tahıl ürünleri
ve haftada iki kez kurubaklagil yemekleri tüketerek posa miktarınızı
artırınız.
Günlük sıvı tüketiminizi artırınız. Günde en az 8-10 bardak sıvı tüketmelisiniz.
Kuru erik, kuru erik suyu ve incir kabızlığı önleyebilir.
Düzenli
fiziksel aktivite, barsak normal çalışmasını sağlar. Yürüyüş, yüzme ve
hafif egzersizler gebelik süresince yapılabilecek en iyi egzersizlerdir.
GEBELİKTE SAĞLIKLI KİLO ARTIŞI
Gebe kadının vücudundaki değişikliklere uyum sağlaması için ağırlık
kazanımı önemlidir. Bebeğin ağırlığının yanı sıra, artan kan hacmi,
büyüyen göğüsler, plasenta ve amniyotik sıvı annenin ağırlık artışına
sebep olmaktadır. Sağlıklı yetişkin kadınlar için gebelik süresince
normal ağırlık kazanımı 10-14 kg( ayda 1-1.5 kg) arasındadır.
GEBELİKTE ARTAN ENERJİ VE BESİN ÖĞELERİ GEREKSİNMELERİ
Enerji:
İlk 3 aydan sonra, sağlıklı bir bebeğin gelişimi için günlük 300 kalori
civarında fazladan enerji alınmalıdır. Gebelik öncesi ağırlığınızı
sürdürmek için günlük 2000-2200 kalori ihtiyacınız varken gebelikte 300
kalorilik ekle günlük ihtiyaç sağlanır.
Protein:
Bu nedenle gebe olduğunuz zaman, günlük fazladan20 gramproteine
ihtiyacınız vardır (veya 1.2 g/kg) . Gebe olmayan kadınlar için önerilen
protein 50-60 gramiken, gebelik döneminde 70-80 grama çıkmaktadır.
Örnek verecek olursak;90 gramkırmızı etten yapılan köfte20 gram,240
gramsüt (1 büyük su bardağı) ise8 gramcivarında protein sağlar. Mineraller Gebelik döneminde minerallere olan gereksinim artmaktadır. Bu mineraller içerisinde en önemlileri demir ve kalsiyumdur. Demir: Gebelikte
artan demir gereksiniminin besinlerle karşılanabilmesi için normal
gereksinime ek olarak 10-20 mg demir alınmalıdır. Gebelikte beslenme
programı içinde demirden zengin besinlerin (kırmızı et, kümes
hayvanları, kuru baklagiller, kuru meyveler, pekmez, tam tahıl ve
zenginleştirilmiş tahıl ürünleri gibi besinler) yer alması önemlidir.
Ayrıca demir emilimini engellediği için yemeklerle birlikte çay- kahve
içilmemelidir. Yemeklerde mutlaka taze meyve ve suları, salataların (C
vitamininden zengin) bulunması demirin vücutta kullanımını
artıracaktır.
Kalsiyum: Gebelik süresince kemik
yapısını oluşturan kalsiyumun yeterli miktarda alımı, bebeğin iskelet
yapısının gelişimine, annenin de kemik miktarının korunmasına
yardımcıdır. Gebelik süresince yeterli miktarda kalsiyum tüketimi daha
sonraki dönemde osteoporoz ve kırık riskinden koruyacaktır. Gebe
kadınların günlük kalsiyum ihtiyacı 1000-1300 mg. dır. Süt ve süt
ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller iyi bir kalsiyum
kaynağıdır
Vitaminler Gebelikte günlük
300 kalori enerji eklenmesi ile birlikte B vitaminlerinin (tiamin,
riboflavin ve niasin) gereksinmesi de artmaktadır. Yeni vücut
hücrelerinin yapımında proteine yardımcı olarak B6 vitamini, B12
vitamini, folik asit için gereksiniminiz artar.
GEBELİKTE ÖNERİLEN BESİNLER VE MİKTARLARI
Gebelikten
dolayı artan enerji ve besin öğesi ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için
gebe kadının normal zamanda yediklerine ek olarak tüketmesi gereken
besinler, miktarları ve beslenme ilkeleri şunlardır:
Bir su
bardağı kadar süt veya yoğurt veya 2-3 kibrit kutusu kadar peynir veya
1-2 kaşık çökelek . Süt veya yoğurt çorbalar içinde de (sütlü çorba,
yoğurtlu çorba) tüketilebilir
Bir adet yumurta veya yumurta
kadar et, tavuk, balık. Bu besinler tüketilemiyorsa kurubaklagil
yemekleri, mercimekli veya nohutlu çorbalar tüketilebilir
Yemeklerle
birlikte C vitamininden zengin sebzeler (maydanoz, kıvırcık, lahana,
biber, domates, karnabahar vb.) meyveler (kuşburnu, portakal, mandalina,
elma, şeftali vb. ) ve taze meyve suları tüketilmelidir.
Sebzelerin
ve kuru baklagillerin haşlama sularının dökülmesi vitamin ve mineral
kayıplarına neden olacağı için haşlama suları dökülmemelidir.
Yemeklerde iyotlu tuz kullanılmalıdır. Yüksek tansiyon (hipertansiyon) varsa yemekler tuzsuz veya az tuzlu pişirilmelidir.
Yemekler azar azar ve sık sık tüketilmelidir.
Satın
alınırken taze besinler tercih edilmelidir. Konserve, beklemiş besinler
ve hazır besinler yerine taze ve doğal besinlerin tüketilmesine özen
gösterilmelidir.
Sıvı alımı asla ihmal edilmemeli, günde en az
8-10 bardak su içilmelidir. Özellikle kabızlık şikayeti varsa bol su
içerek, kabuğu ile yenen meyveleri tüketerek, her öğünde sebze ve salata
gibi bol posalı besinlere yer vererek ve yürüyüş yaparak bu sorunun
önüne geçilebilir.